Ҳозирги кунда мусулмонларни  ўртасида ихтилоф ва бўлиниш келтириб чиқараётган бузғунчи оқимлар жуда кўп. Ана шундай оқимлардан бири сохта салафийлардир.

Сохта салафийлар ким улар? Улар Ислом дини аҳком ва фатволарини ҳар бир замон тақозосига қараб эмас, ҳижрий сананинг дастлабки уч асрига мувофиқ равишда ҳаётга татбиқ этишни тарғиб қилади. Бу оқим аъзолари ўн тўрт асрдан буён Исломнинг етук алломалари, фақиҳу мужтаҳидлари қабул қилган фатволарга кўр-кўрона қарши чиқади.

Аслида, “салафи солиҳ” деганда, Пайғамбаримиз замонларида ҳамда ке­йин­ги икки асрда яшаган улуғ диндошларимиз тушунилади. Шунга кўра, Ислом уламолари саҳобий, тобеин ва табаа тобеин, яъни илк мусулмонларни “солиҳ аждодлар” деб ҳисоблашда якдилдирлар. Ке­йинги даврларда яшаган мусулмонларга нисбатан “салаф” ёки “салафийлар” тушунчаларини ишла­тиш тўғри эмас.

Сохта салафийлик шаклланишининг тарихий илдизлари илк Ислом давридаги ижтимоий-маънавий муҳит билан боғлиқ. Хусусан, милодий VIII аср охири ва IX аср бошларида “Қуръоннинг яратилгани” ҳақидаги ғояни байроқ қилиб олган мўътазила оқими вужудга келган эди. Бундай адашганларга қарши кескин кураш, ўз навбатида, салафи солиҳлар анъанасига қайтиш ҳа­қидаги ғояларнинг кун тартибига қў­йилишига олиб келди.

Сохта салафийликнинг кучайиб, кенг ёйилиши суриялик Ибн Таймия (1263–1328) фаолияти билан боғлиқ. У умри давомида ўзининг агрессив қарашлари сабабли тўрт марта (1307, 1309, 1322 ва 1326-йилларда) озодликдан маҳрум қилинган ва 1328 йили қамоқхонада вафот этган. Мазкур шахс ҳаракатнинг назарий асосларини белгилаб берганини барча мутахассислар эътироф этади.

Ибн Таймия гўёки, асрлар давомида Исломга турли бидъатлар кириб қол­ганини иддао қилиб, жамият ва мусулмонларнинг кундалик турмуш тарзи унинг талқинидаги Қуръон ва суннатга асосланган ҳолда қатъий тартибга солиниши зарурлиги ҳақидаги ғояни илгари сурди.

Сохта салафийларнинг динимиз асос­ларини бузишда изчил ҳаракатларини алоҳида қайд этиш лозим. Ибн Таймия томонидан ўйлаб топилган тавҳиднинг иккига бўлиниши ҳақидаги қарашлар Ислом асосларини бузиш йўлида илк қадам бўлган эди.

Сохта салафийлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг, саҳобалар ҳамда азиз-авлиёларнинг қабрларини зиёрат қилиш каби Ислом шариати жоиз деб билган амалларни бажарадиган мусулмонларни куфр ва ширкда айб­лашади.

Ўзларини асл Ислом тарафдорлари деб биладиган сохта салафийлар Мадинаи мунавварадаги саҳобаларнинг қабр­­ларини бузиш билан кифояланмай, ҳат­то Пайғамбаримизнинг муборак зиёрат­гоҳларини вайрон қилишга ҳам уриниб кўришган. Сохта салафийлар ке­йинчалик ушбу масалада янада чуқурлашиб, “Қаб­истонга бориш куфр. Бу куфр эса бутпарастларнинг куфридан ҳам хатарлироқ”, деган асоссиз қарашларни илгари суришди.

Сохта салафийларнинг Пайғамбаримизга ҳурматсизлик қилиши у зотнинг ота-оналари мусулмон ҳолда вафот этмаган дейишларида ҳам яққол кўринади. Уларнинг бундай ғайриисломий ёндашуви гўёки “нубувват”, яъни пайғамбарлик Набий алайҳиссаломнинг фақат сўзи ва амалида намоён бўлган, деган хулосага олиб келади. У зотнинг таналари, яъни жисмларидан фойда йўқ. Чунки бу тана у зотнинг мушрик ота-онасининг бир бўлагидир. Пайғамбар ўлди, унинг жасадидан фойда йўқ. Шу боис сохта салафийлар у зотнинг қабрлари зиёратидан наф йўқ, деган сохта, асоссиз, бемаъни, мантиқсиз, тутуруқсиз гапларни тарқатишади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга салом бериш ва у зотнинг қабрларини зиёрат қилиш бахт ва саодатдир. Шу боис бу муборак равзадан йил бўйи Ер юзининг турли бурчакларидан келган мўмин-мусулмонларнинг қадами узилмайди. Набиййи муҳтарам соллаллоҳу алайҳи ва саллам вафотларидан кейин қабрларини зиёрат қилувчи умматларга бундай дея марҳамат қилганлар: “Бирор киши менга салом берса, албатта, Аллоҳ менинг руҳимни қайтариб беради ва мен ўша одамнинг саломига алик оламан” (Имом Абу Довуд ва Имом Байҳақий ривояти). Пайғамбаримиз алайҳиссалом бошқа ҳадисда: “Ким қабримни зиёрат қилса, унга шафоатим вожиб бўлади”, дедилар (Қози Иёз ривояти).

Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ­нинг “Фиқҳул акбар” китобида таъ­кидланганидек, Расулуллоҳнинг ота-онала­ри Ислом фитрати, яъни ис­ломий табиат­да вафот этганлар.

Сохта салафийлар милодий йил ҳисобини ишлатиш, бошқа дин вакилларининг байрам, маданий тадбирларида иштирок этиш ва табриклаш, костюм, пальто, шим ва кўйлаклар кийишни, галстук тақишни ҳам имонсизлик деб ҳи­соб­лашади.

Дунёвийлик ва давлат­нинг демократик тамойилларини қора­лаш, инкор қилиш ҳамда давлат тўнтаришини амалга ошириш орқали ҳокимиятни қўлга киритиш ва халифаликка асосланган тузумни ўрнатиш сохта салафийларнинг асосий мақсади ҳи­собланади.

Бугунги кунда ушбу бузғунчи оқимлар хал­қаро террорчи ташкилотлар билан узвий алоқада экани ва уларнинг фаолияти томонидан молиялаштирилаётгани ҳеч кимга сир эмас. Айниқса, сўнгги йилларда теварак атрофимиздаги халқлар орасида бир қатор террорчиликларнинг амалга оширгани ҳар бир фуқарода ҳушёрликни, огоҳликни оширишни талаб этмоқда.

Мирзоҳид Умирзоқов,
Мингбулоқ туман “Топтиқ Азиз”жоме
масжиди имом хатиби