Аллоҳ таоло маълум вақт, кун, кеча ва ойларни махсус қилиб қўйган. Мўмин учун шундай махсус вақтлардан бири Муҳаррам ойидир. Муҳаррам мусулмон қамарий тақвимида бошланадиган ой бўлиб, ҳижрий янги йилнинг биринчи ойи ҳисобланади. Бу ҳаром тўрт ойдан бири бўлиб, Қуръони каримда шундай дейилган: "Албатта, Аллоҳ ҳузуридаги ойларнинг сони ўн иккидир. Аллоҳ осмонлар ва ерни яратган куни китобда шундай ёзилган. Улардан тўрт ой ҳаромдир".
Бу тўрт ой: Зулқада, Зулҳижжа, Муҳаррам ва Ражаб. Қуръон муфассирлари ва уламолар бу фикрда якдилдирлар, чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида ҳам шундай дейилган: "Замон Аллоҳ таоло осмонлар ва ерни яратганидай, ўзининг асл ҳолига қайтди, йил ўн икки ойдан иборат бўлиб, улардан тўрттаси ҳаромдир. Бироқ, бу бошқа ойларнинг аҳамиятсиз ёки камроқ қимматли эканлигини англатмайди. Юқорида тилга олинган ойларнинг муқаддаслиги Аллоҳ таолонинг савобли амаллар учун алоҳида саналари ва махсус мукофотлари, Аллоҳ таоло уларни алоҳида ибодатлар учун ажратиб қўйганлиги ва бу ойларни ҳатто Макка мушриклари томонидан ҳам муқаддас деб эътироф этилганлиги билан боғлиқдир. Лекин ҳақиқий мусулмон киши йилнинг исталган вақтида Аллоҳга яқинлашиб, Унинг ризолигини қозонишдан манфаатдор бўлиши керак.
Муҳаррам ойининг аҳамияти нима ва бу ойда қандай ибодатлар қилиниши керак. Мусулмоннинг бу ойда қилиши керак бўлган биринчи ибодати гуноҳлардан сақланишидир. Бу ойда яхши амаллар алоҳида ажр-савобга эга бўлиб, гуноҳларнинг жазоси ортади. Аллоҳ таоло: “Бу ойда ўзингга озор берма”, дегани, айниқса, ўз хулқ-атвори, амали ва ҳаракатларида огоҳ ва эҳтиёткор бўлишни англатади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рамазон ойида тутилган рўзадан кейинги энг яхши рўза Аллоҳнинг Муҳаррам ойида тутилган рўзадир ” , дедилар. Муҳаррам ойида рўза тутиш фарз емас, лекин ким Муҳаррам куни ёки кунларида ўз ихтиёри билан рўза тутса, савобини олади. Муҳаррам ойида рўза тутиш нафл рўзаларнинг энг муҳими ҳисобланади. Шунингдек, бу ойда Аллоҳни зикр қилиш, Қуръон ўқиш, тавба қилиш, оила ришталарини мустаҳкамлаш, ота-онага ёрдам бериш ва Аллоҳ таоло розилигини қозониш учун қиладиган барча ишларга алоҳида эътибор қаратиши лозим.
Муҳаррам ойининг энг муборак куни унинг 10-куни - Ашуро кунидир. Ашуро куни Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломни қутқариб, Фиръавн ва унинг қўшинини ҳалок қилди. Ибн Аббос (р.а.) ривоят қиладилар: “Мадинага келган Пайғамбар (с.а.в.) яҳудийларнинг Ашуро куни рўза тутаётганликларини кўргач, улардан: “Бу нима?” деб сўрадилар. Улар: “Бу яхши кун, Аллоҳ таоло Бани Исроилни душманларидан қутқарган кундир, шунинг учун Мусо бу кунда рўза тута бошлади”, дедилар. Бунга Пайғамбаримиз (с.а.в.): “Мен Мўсога сизлардан кўра хақлироқман” дедилар. Шундан сўнг у кишининг ўзи ҳам шу куни рўза тута бошладилар ва бошқаларга ҳам шундай қилишни буюрдилар”.
Оиша розияллоҳу анҳо ривоят қиладилар: “Жоҳилият даврида Қурайшликлар Ашуро куни рўза тутар эдилар ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам бу кунда рўза тутдилар. Мадинага келганларида ҳам бу кунда рўза тутишни тўхтатмай, бошқаларга ҳам шу рўза тутишни буюрдилар. Рамазон ойида рўза тутиш фарз қилинганида, Ашуро куни рўза тутишни тўхтатдилар ва бундан кейин ким хоҳласа, бу рўзани тутди, ким хоҳламаса, тутмади. Ашуро куни рўза тутиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларидир. Бошқа бир ҳадисга кўра, 2 кун кетма-кет рўза тутиш афзалдир: Муҳаррам ойининг 9 ва 10 кунлари ёки 10 ва 11 кунлари. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яҳудийлар фақат Ашуро куни рўза тутишларини айтдилар ва мусулмонларни улардан фарқлаш учун 2 кун кетма-кет рўза тутишни тавсия қилдилар.
Пахриддин Юсупов,
Наманган туман бош имом хатиби
