Инсоният ирқи, миллати, қаерда яшашидан қатъий назар, тинчлик истайди. Ватан тинчлиги эса ҳар нарсадан устун. Бугунги глобаллашув, ахборот кураши авж олган даврда эса халқлар тинчлиги ҳар қачонгидан муҳим.
Диний бағрикенглик, эркинлик қарор топган Янги Ўзбекистонимизда халқимиз хавфсизлиги, тинчлиги ва осойишталигини сақлаш бугун энг устувор вазифага айланган. Чунки фақатгина тинчлик-осойишталик мамлакатимизнинг ҳар томонлама ривожланишини кафолатлайди.
Ислом дини - бағрикенглик, муҳаббат ва тинчлик дини. Бу барча соф ижтимоий муносабатлар ва юксак инсоний фазилатларни ўзида мужассам этган мустаҳкам эътиқод бўлиб, мусулмонлар қалбида тинчлик истаги чуқур илдиз отган. Бу уларнинг борлиғига айланган тамойиллардан бири. Аслида ислом динининг ердаги мақсади - тинчликдир.
Таъкидлаш мумкинки, ислом дини шаклланаётган дастлабки босқичда айнан насронийлар мусулмонларга ёрдам қўлини чўзган. Илк ислом давлатининг дастлабки тинчлик халқаро шартномаси халифа Умар ибн Хаттоб ва Қуддуси шарифдаги насронийлар етакчилари ўртасида тузилган. Демак, динимиз замирида бағрикенгликнинг ҳам концепциявий, ҳам анъанавий асослари бор. Негаки, дунёда деярли барча мамлакатлар ҳудудида турли динлар мавжуд, турли миллат ва элатлар вакиллари истиқомат қилади. Бинобарин, бағрикенглик омили муайян бир мамлакат ёки бутун дунёда тинчлик бўлиши учун муҳим шартлардан бири ҳисобланади. Юртимизда истиқомат қилаётган турли миллат ва элат, диний конфессия вакиллари ўртасида ўзаро дўстлик алоқаларини янада мустаҳкамлаш, диний бағрикенглик тамойилларини қарор топтириш давлат сиёсатининг устувор вазифалари сирасига киради.
Ислом дини тинчлик ва осойишталикни тарғиб этади. Мусулмон киши сўзни салом билан бошлайди. Салом ва алик - бу биродарларнинг бир-бирларига тинчлик, омонлик ва саломатлик тиламоғидир. Салом билан Аллоҳнинг энг гўзал исмлари зикр қилинади.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадисларида ҳам “Саломлашишни ўрталарингда кенг ёйинглар”, деб буюрилган. Бу муқаддас динимизда инсон ҳаётининг асоси барча орзу умидлар ва истакларининг манбаи – тинчлик-осойишталикни тарғиб қилиш масаласига қанчалик катта эътибор билан қаралганининг яна бир исботи бўла олади. Ислом динида тинчликни улуғлаш комиллик ва мўминликнинг муҳим белгиларидан бири ҳисобланади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Сизларнинг бирортангиз то ўзи учун яхши кўрган нарсани, биродари учун ҳам раво кўрмагунча мўмин бўла олмайди", деган ҳадисларида ҳар бир мўминнинг ўзидан бошқа кишиларга ҳам яхшиликни раво кўриши зарурлиги қайд қилинган. Тинчликни қадрлаш, осойишта ҳаёт учун шукроналик уни сақлаб қолиш ва мустаҳкамлашнинг зарурий шарти ҳисобланади.
Тинчликка раҳна солиш, жамият равнақи ва халқ фаровонлигига зиён етказиш, тоифаларга бўлиниб, ўзаро низоланишнинг қораланиши ҳам исломнинг тинчлик ҳақидаги таълимотини асослаб беради. Халқ орасида фитна қўзғатиш, туҳмат ва иғво тарқатиш йўлидаги уринишлар тинчлик ва хотиржамликни издан чиқарувчи ҳодисалар ҳисобланади. Бундай ҳаракатлар исломнинг моҳиятига мутлақо зид. Бу Қуръони каримнинг “Бақара “сурасининг 191-оятида ҳам келтирилади: “Фитна қотилликдан ҳам ашаддийроқдир". “Нур" сурасининг 11-21 оятларида эса миш-миш тарқатганлар учун бу дунё ва охиратда тайинланган жазолар ҳақида хабар берилади.
Тинчликни сақлаш учун ҳар бир киши маъсул, уни сақлаб қолиш ва мустаҳкамлаш учун ҳар ким ўз ҳиссасини қўшиши лозим. Буюк мутафаккир аждодларимиз носоғлом ақидаларга қарши диний ва илмий жиҳатдан тўла асосланган раддиялар бериб, қонли можароларга айланиб кетган оқимлар ўртасидаги ғоявий тортишувлар, зиддият ва низоларнинг олдини фитна-фасодга қарши кураш йўли билан олишган, тинчликни сақлашда авлодларга ўрнак бўладиган хизматлар қилишган.
Қолаверса, Қуръони каримда «тинчлик» сўзи ва унинг ҳосилалари бир юз қирқ тўрт марта зикр қилингани, “уруш” сўзи ва унга доир сўзлар эса бор-йўғи олти марта келтирилгани юқоридаги фикрларимизнинг тасдиғи бўла олади. Бу масалада исломнинг нуқтаи назари ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қарашлари ниҳоятда муштарак.
Инсониятга ислом неъматини ато этган илоҳий ваҳий - Қуръони каримнинг ахлоқий асоси оқибат, раҳм-шафқат, меҳрибонлик, камтарлик, ҳавойи нафсдан воз кечиш, ҳурмат ва тинчликка асосланган. Ана шу илоҳий кўрсатмаларга амал қилувчи мусулмонлар ҳамиша фавқулодда юмшоқ феълли, раҳм-шафқатли, адолатпарвар ва софдил бўладилар.
Шубҳа йўқки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсониятга тинчлик ва раҳмат сифатида, уни қутқариш ва уни зулматдан нурга олиб чиқиш учун келганлар, токи барча инсонлар ҳамма нарсада инсоний ахлоқнинг юксак даражаларига эриша олсинлар.
Маълумки, бутун дунё, айниқса араблар, Пайғамбаримиз алайҳиссалом дунёга келган даврларда ва у зотнинг рисолатидан олдин ҳам кўп урушларга гувоҳ бўлган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларни урушлардан ва уларга олиб келган барча нарсалардан бутунлай узоқлаштиришга интилардилар. Ҳар доим унга қарши бўлганлар билан тинч ва осойишта кураш йўлларини қидирардилар.
Пайғамбаримиз уларнинг тарбиясида баъзиларига гувоҳ бўлганликларини, ғалати томони шундаки, улар кўп бўлмаган. Арзимас сабабларга кўра, эҳтимол, ҳеч қандай сабабсиз, кейин ислом бу жаҳолатни олиб ташлаш ва тинчлик, ахлоқ ва яхши муомала тамойилини ўрнатиш учун келди. У урушлар ва тўқнашувлардан узоқда бўлсин ва ҳатто уларга олиб борадиган нарсалардан, одамларга нур ва ҳидоят олиб келган, ўша улуғвор хабар асосида.
Исломдаги тинчлик ҳақидаги гап-сўзларни бир мақолада умумлаштириб бўлмайдиган даражада кўп бўлиб, ислом тинчлик ва раҳм-шафқат динидир ва бунга ҳеч қандай шубҳа йўқ. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат ила юборилган: “Биз сени фақат оламларга раҳмат қилиб юбордик” (Анбиё, 107).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен фақат комиллик учун юборилганман”. Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам раҳм-шафқат ва ахлоқ келтирса, тинчликдан бошқа натижа бўладими?
Тинчлик маъносида бу ер юзида яшовчи ҳар бир инсоннинг орзу-истаклари ва қатъий истаклари бўлиб, тинчлик ҳаётнинг барча жабҳаларида мусулмонларнинг ишларини ўз ичига олади ва агар тинчлик бўлса, халқлар ўртасида қулайлик, осойишталик, эркинлик, севги ва меҳр ҳукмронлик қилади.
Қуръони Карим ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларида тинчлик тушунчаси асос бўлган бир қанча қоидалар мавжуд бўлиб, улар мусулмонлар тинчлик бўлиши учун амал қилишлари керак бўлган халқаро ҳуқуқни ташкил этади. Халқларнинг бир-бири билан тенглигида намоён бўлиши Исломда одамларнинг эътиқодлари, ранги ва тилидаги фарқидан қатъи назар, уларнинг келиб чиқиши бир, инсонлар биродар эканликларини таъкидлайди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳаммангиз Одам алайҳиссаломдансиз, Одам эса тупроқдандир. Арабнинг араб бўлмагандан тақводан бошқа ҳеч қандай устунлиги йўқдир”.
Ҳудди шунингдек, аҳдларга риоя қилиш, босқинчиликка йўл қўймаслик, заруратдан ташқари тинчликни урушдан афзал кўриш, адолат ва инсофни ўрнатиш, адолатсизликни даф қилиш халқлар ва жамиятлар ўртасида тинчликка эришишнинг асосий қоидаларидандир. Ислом ҳар доим ер юзидаги барча миллатларнинг барқарорлигини излайди.
Шу муносабат билан, муҳтарам Юртбошимизнинг ташаббуслари билан октябрь ойида бутун дунё ҳамжамиятининг нигоҳи Ўзбекистонга қаратилади. Боиси, дунёнинг таниқли исломшунос олимлари, соҳа мутахассислари, илмий тадқиқотчилар, юртимизда кўзга кўринган илм-фан арбоблари билан бир қаторда дунёнинг 30 га яқин мамлакатидан 80 дан ортиқ уламолар иштирокида жорий йилнинг 15-16 октябрь кунлари Тошкент ва Хива шаҳарларида “Ислом – эзгулик ва тинчлик дини” мавзусидаги халқаро илмий-амалий конференция бўлиб ўтади.
Шунингдек, Президентимиз қарорларига асоан 17-18 октябрь кунлари ислом тамаддунига хисса қўшган, ўзининг бой мероси билан олтин силсилалар қаторида турувчи ватандошимиз, буюк муҳаддис Имом Термизий таваллудининг 1200 йиллигига бағишлаб Термиз шаҳрида “Имом Термизий илмий меросининг ислом цивилизациясида тутган ўрни” мавзусидаги халқаро илмий амалий анжуман ўтказилади.
Ислом динининг дунё тинчлигига эришишдаги таъсири тинч-тотув яшашга кўмаклашиш, одамлар ўртасида меҳр-оқибатни ёйиш, зўравонлик ва экстремизмнинг барча кўринишларини рад этиш, шунингдек, дин ва маданият вакиллари ўртасидаги мазмунли мулоқот маданиятини ёйишда намоён бўлади. Муаммоларни ҳал қилиш ва инсон жамиятининг таркибий қисмлари ўртасида тинчликка эришиш, бу борада диний ва маданий муассасаларнинг саъй-ҳаракатларини кучайтириш.
Дунё тинчлиги исломда катта аҳамиятга эга, бу шахсий масала эмас, балки умуминсоний ва кенг қамровли бўлган тинчликдир. Оламлар яратувчиси уларни душманлик ёки зиёнкор бўлиш ва бир-бирларига қул қилиш учун яратмаган, балки уларни бир-бирларини билиш, танишиш ва бир-бирига ёрдам бериш учун яратган. Ислом мусулмонларнинг барқарорлигига ва бошқа яшаётганларнинг барқарорлигига чақиради. Бу ер юзида ва тарих бизгача цивилизациялар дунё тинчлигига эришишга интилганлигини очиб беради.
Тинчлик кўп асрлар илгари ислом томонидан инсон ҳаётининг барча жабҳалари, яъни шахсдан тортиб, бутун дунё учун зарурат сифатида тақдим этилган цивилизация зарурати бўлиб, у орқали жамият барпо этилади ва ривожланади.
Биз халқаро ҳамжамият остонасида туриб, авлодларимизни мулоқот тилига етаклаб: “Урушларга, терроризмга, қотилликка, вайронагарчиликка, зўравонликка йўл йўқ”, деб нидо қилгин келади.
Мусохон АББАСИДДИНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг
Наманган вилоятидаги вакили,
вилоят бош имом-хатиби
