Маълумки, Аллоҳ таоло Қуръони каримни нозил қилишни “Иқроъ!” - “Ўқи!” амри буйруғи билан бошлаган.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам “Мен фақат муаллим этиб юборилдим” деб умматга дунё ва охират саодатига етиш йўлларини таълим бериб ўтганлар.
Илм-фаннинг устуни, дунёнинг имоми, Муаллимис-соний номларини олган алломаи замон, авлиёи даврон бўлиб ўтган аждодлармиз эса Исломни уруш, жанг дини эмас, тинчлик, илм-фан дини эканлигини амалда исбот этиб дунё тарихида буюк уйғонишга илҳом бағишлаб, яшаб туғилиб ўсган Ватанлари номини оламга машҳур қилганлар.
Аллоҳ таъоло ўзининг каломи шарифида илм ва илм аҳлларининг, яъни устозларнинг фазллари тўғрисида кўплаб ояти карималарида баён қилган. Шулардан бири:
“Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) мартабаларга кўтарур. Аллоҳ қилаётган (барча яхши ёмон) амалларингиздан хабардордир” деб, бошқа ояти каримада эса:
Аллоҳ таоло: “Аллоҳ сизларга Нур ва равшан китоб юборди. У билан Аллоҳ ризосини топишга интилганларни тинчлик ва саломатлик йўлларига ҳидоят қилиб, уларни Ўз изни билан зулматлардан нурга чиқарур ва тўғри йўлга ҳидоят қилур”, деб марҳамат қилди. Илм инсонни жаҳолат зулматидан нажот топиб, маърифат маънавият чароғонлигига олиб чиқишини билдирди.
Аллоҳ таолонинг илмни фазилатлари ва илм ато этилганларнинг даражаси юқори эканлиги тўғрисида нозил қилган ояти каримада: “Эй имон келтирганлар сизларни тирилтирувчи нарса (илм олишга, исломга) учун чорлаганларида Аллоҳга ва Расулига (лаббай деб) жавоб қилинг” каби оятларига имон келтириб, ҳақиқатини билиб, муқаддас динимизни илм-ирфон дини эканини тушунган боболаримиз, илм ҳикматни ўрганиб, ўргатиб дунё тамаддунининг ривожига юксак ҳисса қўшганлар.
Маълумки, улуғ устозлар ҳамма нарсадан илму-маърифатни афзал билиб, бутун ҳаётларини илмга, шогирдларга таълим беришга бағишлашган.
Ўтмишда шогирдларига илм-ҳикматни танитувчи устозлар қаттиқ ҳурмат қилингани каби бугунги кунда ҳам устозлар ҳурмати ва эъзози баландларга кўтарилмоқда.
Маълумки, устознинг ҳам ўзига хос бурч ва вазифалари мавжуд. Устоз шогирдига шафқатли бўлиши, уларни ўз фарзандидек кўриши лозим. Устоз шогирдларига насиҳат қилишдан тўхтамайди, улардан маслаҳатини аямайди. Имкони борича шогирдларини ёмон хулқлардан имо-ишора йўллари билан қайтаради. Уларга қўпол танбеҳ беришдан тийилади, зеро қўпол танбеҳ, ҳайбат улуғлик пардасига нуқсон етказади.
Анас розияллоҳу анҳу ўн йил пайғамбаримиз тарбияларида бўлиб айтадилар: ”Аллоҳга қасамки, мен Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламдан афзал муаллимни кўрмадим, Аллоҳга қасамки, менга қаҳр қилмадилар, мени инкор қилмадилар, менга ҳеч қачон “Уфф!” демадилар, бирор нарсани қилганим учун нима қилдинг, қилмаган бўлсам, нимага қилмадинг деб танбеҳ бермадилар”. Устоз шунингдек шогирдининг ақл ва фаҳмлашига қараб дарс беради. Илм толиблари ҳамда шогирдлар эса доимо илмлари зиёда бўлиши учун устозларидан билмаган тушунмаганларини сўраб билишда жиддий ҳаракат қилишлари лозим бўлади
Маҳмудхон Ибрагимов,
Давлатобод туман “Имом Аъзам” жоме
масжиди имом-хатиби
