Мустақиллик — бу инсон ва халқнинг ўз иродасига кўра яшаш ҳуқуқини, ўз тақдирини белгилаш ва ўзини раҳбарлик қилишга қодирлигини ифода этувчи буюк неъматдир. Ислом динида мустақилликнинг ўзига хос аҳамияти бор, чунки Аллоҳ таоло инсонни эркин қилиб яратган ва унга ўз танловини қилишда масъулият юклатган. Инсоннинг мустақиллиги Аллоҳнинг иродасига мувофиқ тарзда ҳаёт кечириш ва ўз ҳаёти учун жавобгар бўлишини англатади.
Қуръони Каримда ва ҳадисларда инсоннинг иродаси, унинг шахсий масъулияти ва мустақиллиги бир неча бор таъкидланади. Масалан, Қуръони Каримда шундай дейилган: "Ҳар бир жон қилган ишлари учун гаровдадир." (Муддассир сураси, 38-оят). Бу оят инсоннинг ўз қилмишлари учун масъул эканлигини, ҳар бир киши қилган ишига яраша жавобгар бўлишини таъкидлайди. У мустақилликнинг асосий мазмунини ифодалайди, яъни ҳар бир инсон ўз амаллари учун Аллоҳ олдида жавобгардир.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам мустақиллик ва масъулият ҳақида шундай деганлар: “Сизларинг ҳар бирингиз бошлиқдир ва ҳар бирингиз ўз қўл остидагиларидан масъулдир” (Бухорий ва Муслим ривояти). Ушбу ҳадис инсоннинг ўз иши ва ҳаёти учун жавобгар эканлигини ёритади. Ҳар бир инсон, ким бўлишидан қатъи назар, ўз ишлари ва қарамоғидаги одамлар учун масъулдир.
Мусулмонлар учун Аллоҳга боғлиқлик энг олий даражадаги эркинликдир. Чунки ҳақиқий эркинлик, яъни ҳақиқий мустақиллик, фақат Аллоҳга сажда қилиш ва Унинг ҳукмларига бўйсуниш орқали қўлга киритилади. Шунга кўра, миллатнинг ёки давлатнинг мустақиллиги ҳам Аллоҳнинг қонуниятларига мувофиқ бўлиши лозим. Инсонлар адолат, ҳақиқат ва тенглик асосида яшашлари, бир-бирларига зулм қилмасликлари ва Аллоҳнинг иродасига мувофиқ ҳаёт кечиришлари керак.
Ўзбекистоннинг мустақилликка эришиши, аввало, халққа ўз миллий ва диний қадриятларини қайта тиклаш имкониятини берди. Совет Иттифоқи даврида диндан узоқлаштирилган халқ қайтадан ўз динига эркин амал қила бошлади, масжидлар қайта очилди, диний илмлар тарқатилди. Бу мустақилликнинг энг асосий фойдаларидан бири бўлди.
Мустақиллик халқнинг нафақат сиёсий, балки маънавий тикланишига ҳам сабаб бўлди. Ислом дини халқнинг маънавий ва ахлоқий асосларини қайта тиклашда муҳим рол ўйнади, чунки Ислом ҳар доим адолат, инсонийлик ва ўзаро ёрдам кўрсатишни таълим беради. Шу тариқа, мустақиллик диний ҳаётни эркин ва фаол тарзда амалга ошириш имкониятини берди.
Мустақиллик байрами мусулмонлар учун фақат миллий байрам эмас, балки диний маънода ҳам улкан аҳамиятга эга. Бу кун инсонларни Аллоҳнинг неъматларини эслаб, шукроналик қилишга, бир-бирларига яхшиликлар қилишга ундайди. Аллоҳнинг раҳмати остида, эркин ва мустақил яшаш – бу ҳар бир инсон ва миллат учун улуғ бахтдир.
Шундай қилиб, Ислом динида мустақиллик фақат сиёсий ёки иқтисодий эркинлик эмас, балки маънавий эркинлик ва масъулиятни ўз зиммасига олишни ҳам англатади. Инсон ўз амаллари учун жавобгар бўлиб, Аллоҳнинг иродасига мувофиқ адолат ва ҳақиқат йўлида эркин ҳаёт кечиришга интилиши лозим.
Зуҳриддин Луқманов,
Наманган шаҳри “Саййид Абдуллатифхон махдум” жоме
масжиди имом-хатиби
