Миллий либос ҳар бир халқнинг юзи, руҳи ва ўтмишдан мерос бўлиб келаётган маданий бойлигидир. У халқнинг турмуш тарзи, табиати, урф-одатлари ва маънавий дунёқарашини ўз ичига олади. Шу боис миллий либос — бу оддий кийим эмас, балки миллатнинг кўзгуси, унинг гўзаллиги ва шарафини намоён этувчи рамз ҳисобланади.
Ҳар бир халқнинг миллий кийими ўша халқнинг қалбидаги эҳтиром ва иффатни акс эттиради. Ўзбек халқининг миллий либослари — атлас ва адрасдан тикилган кўйлаклар, чопонлар, белбоғлар, доғлар ва дукчалар нафосат ва ҳаё рамзидир. Бу кийимларда орият, поклик ва табиий гўзаллик мужассам. Аёллар либосидаги латофат ва ҳаё, эркаклар кийимларидаги салобат ва виждон — халқнинг маънавий қиёфасини ифода этади.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:
يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَىٰ ذَٰلِكَ خَيْرٌ
“Эй Одам фарзандлари! Биз сизларга авратларингизни тўсадиган ва зийнат бўладиган либос яратдик. Тақво либоси эса (уларнинг ичида) энг яхшисидир.” (Аъроф сураси, 26-оят)
Бу оят инсоннинг кийими нафақат жисмни тўсиш, балки инсоф ва тақво билан безаниш зарурлигини англатади. Миллий либослар айнан шу маънавий покликни, ҳаёни ва тақвони тарғиб этади.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай деганлар:
إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ
“Аллоҳ гўзалдир, гўзалликни севувчидир.” (Имом Муслим ривояти)
Демак, инсоннинг кийими гўзал, пок ва тузук бўлиши Аллоҳнинг севган ишидир. Миллий кийимларимиз ўз табиийлиги, ҳаё билан уйғунлиги ва нафосати билан бу ҳадиснинг мазмунига тўла мос келади.
Салафлардан бири — Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:
“Кимнинг кийими ҳаё ва тақво билан безанган бўлса, унинг қалби ҳам нурли бўлади.”
Яъни, кийим инсоннинг қалбидаги маънавиятни ҳам намоён этади. Шу маънода миллий либосларимиз нафақат зийнат, балки маънавий озуқа вазифасини ҳам бажаради.
Машҳур уламолардан Имом Ғаззолий розияллоҳу анҳу “Иҳё улумид-дин” асарида шундай ёзганлар: “Кийимнинг зийнати унинг қимматида эмас, балки поклик ва ҳаёда. Ким тақво билан кийса, у Аллоҳга яқин бўлади.”
Демак, миллий кийимларни кийиш нафақат миллий ғурурни, балки исломий ҳаёни ҳам ифода этади. Миллий либосимиз бежизга ҳамиша ориятли, баданни ёпувчи, сернафосат ва ранг-баранг безакли бўлмаган — бу унинг маънавий асосидир.
Бугунги кунда глобаллашув туфайли кўп ёшлар чет кийимларига берилиб, миллий анъаналарга бефарқ қараётгани кузатилмоқда. Ҳолбуки, бу либослар — бизнинг ўтмиш билан боғлайдиган кўпригимиздир. Миллий кийимни кийиш — ўзликни сақлаш, ўзлигини унутмаслик демакдир.
Ҳазрат Алишер Навоий ҳам миллий анъаналарни қадрлаш ҳақида шундай деганлар:
“Элнинг ҳиммати эдиким, элининг одатин сақлар,
Ҳар кимки элдан узилса, ўзлигин йўқотур, бечора.”
Шунинг учун ҳар бир ватандош миллий кийимни фахр билан кийиши, уни авлодларга севги билан ўргатиши лозим. Бугунги кунда миллий либосларимиз замонавий дизайн билан уйғунлашиб, халқаро миқёсда ҳам эътироф этилаётгани — бизнинг маданий кучимизнинг исботидир.
Хулоса қилиб айтганда, миллий либос — бу миллатнинг кўзгуси, маънавий кўрки ва ўзлигидир. Уларни асраб-авайлаш, кийиб юриш ва ёшларга севдириш — ҳар бир инсоннинг маънавий бурчи. Чунки миллатнинг либоси — унинг иффати, шарафи ва гўзаллигидир.
Муҳриддинхон Абдуллаев,
Косонсой тумани “Аълохон махдум” жоме
масжиди имом ноиби