Ҳар бир жамиятнинг тараққиёти ва равнақи илмли инсонлар билан боғлиқ. Илм – инсонни жоҳиллик зулматидан чиқарувчи нурдир. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади: "Билиб қўйингки, Аллоҳдан фақат олим бандаларгина қўрқурлар." (Фотир сураси, 28-оят)

Шунингдек, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай деганлар: "Ким илм талаб қилиш йўлига кирса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилади." (Имом Муслим ривояти)

Бугунги кунда илмсизлик жамият учун энг катта таҳдидлардан бирига айланмоқда. Илмсиз ёшлар нафақат шахсан ўзига, балки оиласи ва бутун жамиятга ҳам зиён етказади.

Илмсиз инсон ҳақ ва ноҳақни ажрата олмайди, Аллоҳга ибодат қилишда хатоликка йўл қўяди. Ҳатто Ибн Қаййим (раҳимаҳуллоҳ) шундай деган: "Илмсизлик жаҳолатнинг энг катта сабабидир. Жоҳил одам ёлғонга ишониб, тўғри йўлдан адашади ва шайтон уни ўз домига илинтириб қўяди."

Илмсизлик иқтисодий жиҳатдан ҳам катта муаммоларга сабаб бўлади. Жаҳон банкининг 2023 йилги тадқиқотига кўра, саводсизлик ва паст таълим даражаси бўлган давлатларда камбағаллик 40–50% га юқори бўлади. Масалан: Сингапур ва Жанубий Корея каби давлатлар таълимга катта эътибор қаратишган ва натижада улар дунёдаги энг ривожланган мамлакатларга айланган. Африка давлатларида эса таълим даражаси паст бўлгани учун камбағаллик 60–70% ни ташкил қилади.

Бу фактлар шундан далолат берадики, илмсизлик давлатни ортга тортади ва камбағалликни кучайтиради.

ЮНЕСКО тадқиқотига кўра, илмсизликка чалиниш даражаси юқори бўлган мамлакатларда жиноятчилик 35–50% га кўпроқ бўлади. Масалан, Бразилия ва Жанубий Африкадаги жиноятчилик кўрсаткичи айнан саводсизлик ва кам таълим сабабли юқори эканлиги исботланган.

Ҳадисда келтирилишича: "Албатта, Аллоҳ таоло илмни инсонларнинг қалбидан тортган ҳолда олиб қўймайди. Балки у уламоларни олиш орқали илмни йўқ қилади. Олим қолмагач, одамлар жоҳил раҳбарларни танлаб оладилар. Улар эса (илмсизлик сабабли) адашадилар ва бошқаларни ҳам адаштирадилар." (Имом Бухорий ривояти) Яъни, илмсизлик нафақат шахснинг ўзи, балки бутун жамиятни ҳалокатга олиб бориши мумкин.

Ҳақиқий бойлик – илмдир. Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам) шундай деганлар: "Ота-она боласига яхши тарбия ва илмдан кўра афзалроқ мерос қолдира олмайди."

Имом Абу Ҳанифа (раҳматуллоҳи алайҳ) эса шундай дейдилар: "Илмли одамга ҳурмат ва эҳтиром кўрсатилар, жоҳил эса ҳар доим хор бўлади." Яъни, илм инсонга қадр-қиммат, шараф ва муваффақият беради.

Илм олиш – ҳар бир мусулмон учун фарздир. Ҳадисда шундай дейилган: "Илм талаб қилиш ҳар бир мусулмон эркак ва аёлга фарздир." (Имом Ибн Можа ривояти)

Шу сабабли, ҳар бир ёш илм олишга интилиши, саводли ва комил инсон бўлиши керак. Ҳақиқий билим:

1. Қуръон ва ҳадис илмини ўрганиш

2. Фойдали касб-ҳунарга эга бўлиш

3. Ҳар бир соҳада етук бўлиш

Ҳар бир ёш ўзининг келажаги, ота-онаси ва миллатининг келажаги учун илм олиши шарт.

Илмсиз ёшларнинг келажаги йўқ. Улар ҳаётда адолатсизликка, камбағалликка ва ҳасратга дуч келишади. Бу нафақат дунё, балки охиратда ҳам зиён келтиради. Шундай экан, ҳар бир ёш илмга чанқоқ бўлиши, илм олишга қаттиқ ҳаракат қилиши ва жамият учун фойдали инсонга айланиши керак.

Аллоҳ таоло бизларни илмли, зукко ва омадли инсонлардан қилсин!

Осимхон Муҳиддинов,

Янги Наманган тумани “Ҳазрати Билол”  жоме 
масжиди имом-ноиби