Кириш.

Инсон — ижтимоий мавжудот. У ҳар куни жамоат ичида, бозорда, мактабда, масжидда, йўлда, транспортда бошқалар билан мулоқотда бўлади. Шу сабабли жамоат жойларида ўзини тўғри тутиш маданияти — ҳар бир мусулмон учун муҳим одобдир.

Бу нафақат яхши хулқ, балки иймоннинг белгисидир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

«Ал-ҳайоу минал иймон» — «Ҳаё иймоннинг бир бўлагидир».

(Бухорий ва Муслим ривоят қилганлар)

  Жамоат жойларида одобнинг аҳамияти

Жамоат жойлари — ҳар ким фойдаланадиган макон. Бу ерда ҳар кимнинг тинчлиги, поклиги ва ҳурмати сақланиши керак. Ислом шариати бу борада аниқ тарбия қоидаларини ўргатган.

Аллоҳ таоло Бақара сураси, 83-оятида шундай марҳамат қилади:

 “Одамлар билан гўзал сўзлар билан гапиринглар”.

Бу оят мусулмон одамнинг жамоатдаги ахлоқи қандай бўлиши кераклигини кўрсатади — яъни хушмуомала, гўзал сўз ва одоб билан бўлиш.

 Жамоат жойларида энг муҳим 5 одоб.

1. Тозаликка риоя қилиш.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:

«Ат-тухуру шатр ал-иймон» – “Поклик иймоннинг ярмидир.” (Муслим ривояти)

Жамоат жойларида ерга чўп ташламаслик, идиш ёки чиқиндиларни тозалаш, масжид, мактаб, боғ ва йўлларни пок сақлаш — мусулмоннинг фазилатидир.

Бу билан у нафақат одамларга, балки Аллоҳнинг ризолигига ҳам эришади.

2. Бошқаларга озор етказмаслик.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

«Ло зарара ва ло зирор» — “(Динга кўра) ўзингга ҳам, бошқаларга ҳам зарар етказиш йўқ.” (Ибн Можа, Дорақутний ривояти)

Жамоат жойида баланд овозда гапириш, шовқин қилиш, навбатни бузиш, бошқаларни уриш – бу одобсизликдир.

Мусулмон эса ором ва тинчлик манбаи бўлиши керак.

3. Навбат ва тартибга риоя қилиш.

Навбатга туриш — тартиб ва адолат рамзидир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларини ҳар соҳада адолат ва интизомга чақирганлар.

Жамоат жойида «мен биринчи» деб тортишиш эмас, балки «сиз аввал» деб эҳтиром кўрсатиш — ҳақиқий маданият.

4. Ҳурмат ва эҳтиромни сақлаш.

Жамоат жойида катталарга йўл бериш, кексаларга ёрдам бериш, аёлларга оғир юк кўтаришда ёрдам қилиш — бу Ислом ахлоқидир.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ким кичикларга раҳм қилмаса ва катталарни ҳурмат қилмаса, у биздан эмас.” (Термизий ривояти)

5. Жамоат мулкини асраш.

Мактаб, боғ, жамоат бинолари, транспорт — бу ҳаммамизнинг мулкимиз. Уларни синдириш, ёзиш, ифлослаш – мусулмонликка тўғри келмайди.

Аллоҳ таоло Исро сураси, 27-оятида марҳамат қилади:

 “Исроф қилувчилар шайтонларнинг биродарларидир.”

Жамоат мулкини бузиш ҳам исроф ва гуноҳдир.

 Ҳаётий мисол.

Бир киши масжидда баланд овозда гапираётганида, Имом Молик раҳимаҳуллоҳ уни тўхтатиб дедилар:

“Бу ер – Аллоҳ уйи. Бу ерда сукунат ва одоб билан ўтириш – илмдан ҳам юқори.”

Бу ибратли воқеа жамоат жойларида тинчлик ва эҳтиром қандай муҳим эканини кўрсатади.

 Хулоса:

Жамоат жойларида ўзини тутиш маданияти — инсоннинг тарбияси ва иймонининг кўзгусидир.

Одобли киши ўзини ҳар жойда назорат қилади, бошқаларнинг ҳуқуқини ҳурмат қилади ва жамиятга ором бағишлайди. 

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак: 

“Одоб — инсоннинг яширин зийнати. У қимматбаҳо кийимдан ҳам чиройлироқ безакдир.”

Исмоилжон Мадаминов,
Наманган шаҳри “Мирёқуббой Мирҳакимбой” жоме 
масжиди имом ноиби