Ислом қамарий тақвими ўн икки ойдан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бири 29 ёки 30 кун давом этиши мумкин.
Сафар ойи қамарий тақвимдаги иккинчи ойдир: у Муҳаррам ойидан кейин ва Рабиул - аввал улуғ ойдан олдин келади. 2025 йилда Сафар 26 июлда бошланади ва 30 кун давом этади.
Сафар ойи мусулмонларнинг асосий байрамлари билан белгиланмаган. Бироқ, бу давр ҳали ҳам бир нечта муҳим воқеалар билан боғлиқ. Улардан бири Мадинадаги Пайғамбаримиз масжидининг қурилиши ҳижратнинг биринчи йилида сафар ойида бошланган. Сафар, шунингдек, Пайғамбарнинг юришининг бошланиши билан боғлиқ бўлиб, натижада Хайбар қалъаси қўлга киритилади. Сафар ойида бўлиб ўтди. Унинг турмуш ўртоғи Ҳазрати Али эди ва бу воқеанинг ўзи Сафар узоқ вақтдан бери боғлаб келган хурофотларга қарши курашда муҳим рол ўйнади.
Бу даврнинг бошланиши ибодатларга бағишланиши керак, ва бутун ой - маънавий ривожланиш ва мулоҳаза юритиш, оила ва яқинларимизга ғамхўрлик қилиш, айниқса ёрдамга муҳтож бўлганларга ёрдам бериш, холидан хабар олиш керакдир. Жорий қамарий йилнинг иккинчи ойи алоҳида диний маънога ега емас, лекин у ўз устида ишлашга ва турли хил хайрли ишларга бағишланиши мумкин.
Узоқ вақт давомида Сафар ойи жуда ноқулай давр деган эътиқод мавжуд эди. Шу жумладан тўй учун ва шунинг учун бу даврда турмуш қуриш тақиқланар эди. Сафар узоқ вақтдан бери ҳеч қандай яхшилик ваъда қилмайдиган жуда даҳшатли ой ҳисобланган. Бу ғоя исломгача бўлган қадимги даврларда пайдо бўлган. Шундай қилиб, Сафар ойи охиригача нафақат тўй қилиш , балки саёҳатларга бориш, шунингдек, Маккага ҳаж қилиш керак, деб ишонилган. Бундан ташқари, муҳим қарорлар ва асосий бизнес масалалари кўпинча ой охиригача қолдирилди ва бу кунларда содир бўлган бахтсизликлар ва муваффақиятсизликлар Сафар ойининг салбий таъсири билан изоҳланди.
Тақвимдаги барча ойлар Аллоҳнинг ойлари эканлигини ва шунинг учун уларнинг бирортасини сукут бўйича ёмон деб ҳисоблаш ёки нотўғри қарашлар ва ёмон белгиларга ишониш нотўғридир.
Жоҳилият аҳлининг сафар ойида никоҳланиб бўлмайди, деган сафсатасига қарши ўлароқ, мусулмонлар бу ойда никоҳларини ўтказдилар. «Туҳфатул Муҳтож фии шарҳил Минҳож» номли китобда ва бошқа манбаларда Имом Зуҳрийнинг ривоятлари асосида келтирилишича, Пайғамбаримиз алайҳиссалом айнан сафар ойида қизлари Фотимаи Заҳрони Али розияллоҳу анҳуга никоҳлаб бердилар. Ўшанда ҳижратнинг иккинчи йили эди.
Жоҳилият аҳлининг сафар ойидан шумланишига зид равишда, бу ой Исломда «сафарул хайр» – «сафар яхшилик» деб номланди. Жоҳилият аҳлининг сафар ойида иш бошлаб бўлмайди, деган хурофотига зид равишда Исломда кўпгина ишлар айнан шу ойда бошланди. Масжиди набавийнинг қурилиши биринчи ҳижрий сананинг айнан сафар ойида бўлди.
Жоҳилият аҳлининг сафар ойида сафарга чиқиб бўлмайди, деган эътиқодига зид ўлароқ, мусулмонлар худди бошқа ойлардаги каби бемалол сафарларга чиқдилар. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу ойда сафарга чиқиб, Хайбарни фатҳ қилдилар.
Манбалар асосида тайёрланди.
Пахриддин Юсупов,
Наманган туман бош имом хатиби